Özet
Bu çalışma İbn Sînâ sonrası İslam mantık geleneğinde ma‘dûle önermelerin tanım ve varlıksal içerik açısından durumları konusunda yapılan tartışmaları ele almaktadır. Bunun için özellikle Fahreddin er-Râzî (ö. 606/1210) tarafından getirilen eleştiriler ve Kutbüddin er-Râzî et-Tahtânî (ö. 766/1365) tarafından bunlara karşı öne sürülen cevaplar üzerinde durulacaktır. İslam mantık geleneğini çok büyük ölçüde belirlemiş ve sonraki nesiller için tartışma çerçevesini çizmiş bir isim olarak İbn Sînâ (ö. 428/1037), eserlerinde ma‘dûle önermeler ve varlıksal içerik hakkında da geniş değerlendirmelerde bulunmuştur. Onun olumsuz önermeler için olmasa da olumlu önermeler için varlıksal içerik şartını koyduğunu söylemek mümkündür. Ona göre bu kural ma‘dûle önermeler için de geçerlidir ve onlardan da olumlu olanlar varlıksal içerik şartını sağlamak zorundadır. Ancak İbn Sînâ’dan yaklaşık bir buçuk asır sonra yaşamış olan kelâmcı-filozof Fahreddin er-Râzî, diğer pek çok konuda olduğu gibi ma‘dûle önermeler ve bunların varlıksal içeriği konularında da İbn Sînâ’ya eleştiriler yöneltmiş ve gelenek içerisinde yeni bir tartışma literatürüne öncülük etmiştir. Nitekim bir sonraki yüzyılda Kutbüddin et-Tahtânî de bu tartışmalara katılmıştır. Çalışma, İslam mantık geleneğinin İbn Sînâ sonrasında da fikrî ve felsefî hareketliliğini kaybetmediğini ve felsefî-mantıksal içeriği ve değeri olan tartışmalar üretmeye devam ettiğini ma‘dûle önermeler bağlamında göstermeyi amaçlamaktadır. Geleneğin İbn Sînâ sonrası dönemine ilişkin araştırmaların henüz başlangıç aşamasında olduğu düşünüldüğünde çalışmanın literatüre mütevazı da olsa bir katkı sunması beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler
İslam mantık geleneği İbn Sînâ mantığı varlıksal içerik ma‘dûle önermeler Fahreddin er-Râzî Kutbüddin er-Râzî et-TahtânîPaylaş
Detaylı Bilgi
- Yazarlar: Yusuf Daşdemir, Dr., Jyväskylä Üniversitesi
- DOI: dx.doi.org/10.12658/Nazariyat.5.2.M0075
- Yıl: 2019 (Ekim) / Cilt: 5 / Sayı: 2
- Sayfa: 77-111
- Tam Metin
- Diğer Diller:
-
English
- 3164 Görüntülenme
- Sayı İçeriğine Git